Examination of the ecological citizenship levels of teacher candidates according to various variables

Yazarlar

DOI:

https://doi.org/10.29329/pedper.2024.61

Anahtar Kelimeler:

Social studies, Social studies education, Ecological citizenship, Teacher candidates

Özet

Bu araştırmanın amacı sosyal bilgiler ve fen bilgisi öğretmeni adaylarının ekolojik vatandaşlık düzeyleri üzerinde etkili olduğu düşünülen çeşitli değişkenlerin etkisini ortaya koymaktır. Araştırma 2023-2024 eğitim-öğretim yılı içerisinde 1. 2. 3. ve 4. sınıflarında öğrenim gören 278 öğretmen adayı üzerinde nicel araştırma yöntemlerinden tarama modeli uygulanarak gerçekleştirilmiştir. Öğretmen adaylarının ekolojik vatandaşlık düzeyini belirlemek amacıyla kişisel bilgi formu ve Karatekin ve Uysal (2018) tarafından geliştirilen Ekolojik Vatandaşlık Ölçeği (EVÖ) uygulanmıştır. Öğretmen adaylarının ekolojik vatandaşlık düzeyi üzerinde dört ayrı boyuta göre 14 değişkenin etkisi araştırılmıştır. Verilerin analizinde SPSS 22 istatistik programı kapsamında; betimsel istatistik, ilişkisiz örneklemler için t-testi, tek yönlü varyans analizi (ANOVA) kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre öğretmen adaylarının ekolojik vatandaşlıklarının orta düzeyde olduğu, cinsiyet, sosyal medyada paylaşımda bulunma ve akademik not ortalaması değişkenlerine göre anlamlı farklılıkların olduğu ancak milli parkları ziyaret etmeye göre ekolojik vatandaşlığı oluşturan sorumluluk boyutunda ve bilgi edinme kaynağına göre ise katılım boyutunda anlamlı farklılık olduğu belirlenmiştir. Diğer değişkenlere göre ise öğretmen adaylarının ekolojik vatandaşlık puanlarında anlamlı farklılıkların bulunmadığı tespit edilmiştir.

Yazar Biyografileri

Burcu Karaman, Bağımsız Araştırmacı

Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Sosyal Bilgiler Öğretmenliği bölümünde lisans (2011-2015); Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilgiler Eğitimi Anabilim Dalı'nda yüksek lisans (2015-2018), Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Sosyal Bilgiler Eğitimi Anabilim Dalı'nda doktora (2018-2022) öğrenimlerini tamamlamıştır. Yazarın sosyal bilgiler eğitimiyle ilgili bilimsel çalışmaları bulunmaktadır.

Ali Ekber Gülersoy, Dokuz Eylül Üniversitesi

DEÜ Buca Eğitim Fakültesi Coğrafya Eğitimi Anabilim Dalı'nda lisans (1991-1995); DEÜ Eğitim Bilimleri Enstitüsü Coğrafya Öğretmenliği Anabilim Dalı'nda YL ve doktora öğrenimlerini (1998-2008) tamamlamıştır. MEB bünyesinde ortaokul ve liselerde (1995-2010) Coğrafya ve Sosyal Bilgiler öğretmenliği yapmıştır. Ekim 2010-Mart 2011 yılları arasında Kilis 7 Aralık Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü’nde Yrd. Doç. Dr. olarak görev yapmıştır. 2011’de Dokuz Eylül Üniversitesi, Buca Eğitim Fakültesi, Sosyal Bilgiler Eğitimi Anabilim Dalı’na atanan Gülersoy, halen aynı anabilim dalında öğretim üyesi (Prof.Dr.) olarak görev yapmaktadır. Türkiye’nin sosyo-ekonomik-kültürel kalkınmasına katkıda bulunabilmek için interdisipliner araştırmaların gerekliliğine inanan akademisyenin çok sayıda makalesi, bildirisi ve kitap-kitap bölümü bulunmakta olup, çalışma alanları çevre eğitimi, coğrafya-sosyal bilgiler eğitimi, mekân-insan etkileşimi, arazi kullanımı-degradasyonu ve kültür coğrafyasıdır.

Referanslar

Akçay, S., & Pekel, F. O. (2017). Öğretmen adaylarının çevre bilinci ve çevresel duyarlılıklarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi [Investigation of pre-service teachers' environmental awareness and environmental sensitivity in terms of various variables]. İlköğretim Online, 16(3), 1174-1184.

Akçay, N. O., Halmatov, M., & Ekin, S. (2017). Okul öncesi öğretmeni adaylarının ağaç ve çevreye yönelik tutumlarının incelenmesi [Investigation of pre-school teacher candidates' attitudes towards trees and environment]. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13, 1-10.

Alım, M. (2014). The knowledge and attitudes of primary school teaching students towards environment. Doğu Coğrafya Dergisi, 19(31), 23-36.

Altın, M. (2022). Okul öncesi öğretmenliği öğrencilerinin çevre eğitimine ilişkin öz-yeterlik ve çevre etiği farkındalık algılarının ekolojik vatandaşlık düzeylerine etkisi [The effect of preschool teaching students' self-efficacy and environmental ethics awareness perceptions on their ecological citizenship levels]. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Onsekiz Mart Üniversitesi.

Anantharaman, M. (2014). Networked ecological citizenship. The new middle classes and the provisioning of sustainable waste management in Bangolere, Indıa. Journal of Cleaner Production, 63,173-183.

Bilir, F., & Hamdemir, B. (2011). Çevre hakkı ve uygulaması [Environmental right and its implementation]. Internatıonal Conference on Eurasian Economies, 143-149. Manas University Press, Bişkek.

Bülbül, Y., & Yılmaz, A. (2019). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının çevre, çevre eğitimi ve çevresel vatandaşlık kavramlarına ilişkin görüşleri [Prospective social studies teachers' views on the concepts of environment, environmental education and environmental citizenship]. Uluslararası Sosyal Bilimler Eğitimi Dergisi, 5(2), 165-183.

Çamur, D., & Vaizoğlu, S. A. (2007). Çevreye ilişkin önemli toplantı ve belgeler [Important meetings and documents related to the environment]. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 6(4), 297-306.

Çimen, H., & Benzer, S. (2019). Fen bilgisi ve sınıf öğretmen adaylarının sürdürülebilir çevreye yönelik tutumlarının incelenmesi [Investigation of pre-service science and primary school teachers' attitudes towards sustainable environment]. İnsan ve İnsan, 6(21), 525-542.

Çimen, O., Gökmen, A., Altunsoy, S., Ekici, G., & Yılmaz, M. (2011). Analysis of biology candidate teachers’ self-efficacy beliefs on environmental education. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 15, 2549-2553.

Dere, İ., & Çinikaya, C. (2023). Tiflis Bildirgesi ve BM 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Amaçlarının Çevre Eğitimi ve İklim Değişikliği Dersi Öğretim Programına Yansımaları [Reflections of tbilisi declaration and un 2030 sustainable development goals on environmental education and climate change curriculum]. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 13(1), 1343-1366. https://doi.org/10.48146/odusobiad.1218188

Dobson, A. (2003). Citizenship and the environment. Oxford University Press.

Dobson, A. (2007). Environmental citizenship: Towards sustainable development. Sustainable development, 15(5), 276–285.

Durgun, G. (2022). Sınıf öğretmeni adaylarının çevre etiği yaklaşımları ile ekolojik vatandaşlık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi [Analysis of the relationship between the environmental ethics approach and ecological citizenship levels of elemantary school teachers]. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Fırat Üniversitesi.

Flynn, R., Bellaby, P., & Ricci, M. (2008). Environmental citizenship and public attitudes to hydrogen energy technologies. Environmental Politics, 17(5), 766–783. https://doi.org/10.1080/09644010802421539.

Gül, S., Çobanoğlu, İ. H., Aydoğmuş, M., & Türk, H. (2018). Sınıf öğretmenlerinin çevreye yönelik tutumlarının incelenmesi: Samsun ili örneği [Investigation of primary school teachers’ attitudes towards the environment: samsun city case]. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 37(2), 139-157. https://doi.org/10.7822/omuefd.427161

Gülersoy, A. E., Yener, H., Turgut, T., Özşahin, D. M. & Açıkgöz, D. A. (2021). Kaos çağında ideal bir çevre eğitimi politikası için bazı öneriler [Some suggestions for an ıdeal environmental education policy in age of chaos]. turkish Studies, 16(5), 1495-1552. https://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.52102.

Gülersoy, A. E., Dülger, İ., Dursun, E., Ay, D. & Duyal, D. (2020). Nasıl bir çevre eğitimi? Çağdaş yaklaşımlar çerçevesinde bazı öneriler [What kind of environmental education? some suggestions in the context of contemporary approaches]. Turkish Studies, 15(5), 2357-2398. https://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.44074

Jørgensen, F. A., & Jørgensen, D. (2021). Citizen science for environmental citizenship. Conservation Biology, 35(4), 1344.

Karatekin, K., Salman, M., & Uysal, C. (2019). Öğretmen adaylarının ekolojik vatandaşlık düzeylerinin karşılaştırılması [The comparison of ecological citizenship levels of the candidate teachers]. Kastamonu Eğitim Dergisi, 27(4), 1747-1756.

Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma teknikleri [Scientific research techniques]. Nobel Akademik Yayıncılık.

Kayhan, A. K. (2013). Birleşmiş Milletler Çevre Programı Üzerine Bir İnceleme [Problematızıng the relatıonshıp between envıronment and ethıcs ın terms of educatıonal phılosophy], Public and Private International Law Review, 33(1), 61-90.

Kılıç, S., & Tok, N. (2016). Geleneksel adalet anlayışlarından çevresel adalet anlayışına [From the traditional understandings of justice to environmentalist justice]. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 6(3), 213-228.

Kışoğlu, M., Yıldırım, T., Salman, M., Sülün, A. (2016). İlkokul ve Ortaokullarda Çevre Eğitimi Verecek Olan Öğretmen Adaylarında Çevre Sorunlarına Yönelik Davranışların Araştırılması [Investigation of behaviors towards environmental problems in teacher candidates who will give environmental education at primary and secondary schools]. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 299-318. https://doi.org/10.17556/jef.93507

Korkmaz, M., & Ataç, H. (2021) Sosyal bilgiler dersinde vatandaşlık aktarımına ilişkin sosyal bilgiler öğretmen adaylarının görüşlerinin incelenmesi [Analyzing the views of social studies candidate teachers oncitizenship transposition in social studies course]. Uluslararası Karamanoğlu Mehmetbey Eğitim Araştırmaları Dergisi, 3(2),72-80.

Millî Eğitim Bakanlığı (MEB). (2024a). Öğretim Programları [Teaching programmes], https://mufredat.meb.gov.tr/Programlar.aspx

Millî Eğitim Bakanlığı (MEB). (2024b). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Öğretim Programları [Turkey century education model teaching programmes], https://gorusoneri.meb.gov.tr/

Özdemir Özden, D., & Öztürk, C. (2019). Birer çevresel vatandaş olarak ilköğretim öğrencileri: 6., 7. ve 8. sınıf öğrencilerinin çevresel sorumlu vatandaş davranışlarının incelenmesi [The elementary students as an environmental citizen: ınvestigation of the sixth, seventh and eighth grade students’ environmentally responsible citizen behaviors]. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20 (Özel Sayı), 363-392. DOI: 10.17494/ogusbd.548519.

Özdemir Özden, D. (2011). İlköğretim okullarında çevresel vatandaşlık eğitimi [Environmental citizenship education in primary schools] [Yayımlanmamış Doktora tezi]. Marmara Üniversitesi.

Ahi, B., & Özsoy, S. (2015). İlkokullarda görev yapan öğretmenlerin çevreye yönelik tutumları: cinsiyet ve mesleki kıdem faktörü [Elementary school teachers’ attıtudestowards envıronment: gender andprofessıonal senıorıty factors]. Kastamonu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(1), 31-56.

Sezer, A., & Öner Armağan, F. (2023). Fen bilgisi öğretmen adaylarının ekolojik davranış düzeylerinin belirlenmesi [Determınatıon of the ecologıcal behavıor level of pre-servıce scıence teachers]. Kapadokya Eğitim Dergisi, 4(2), 117-133.

Sönmez, D. (2019). Fen bilimleri ve sınıf öğretmeni adaylarının çevre etiği farkındalıklarının farklı değişkenlerce incelenmesi [Investigation of environmental ethics awawreness of science and classroom teacher candidates by different variables]. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(4), 239-248.

Sönmez, E., & Yerlikaya, Z. (2017). Ortaokul öğrencilerinin çevresel bilgi düzeyleri ve çevreye yönelik tutumları üzerine bir alan araştırması: Kastamonu İli Örneği [A study of envıronmental knowledge and attıtudes of secondary students ın terms of dıfferent kınds of schools]. Kastamonu Education Journal, 25(3), 1239-1249.

Timur, S., Yılmaz, Ş., ve Timur, B. (2013). Öğretmen adaylarının çevreye yönelik davranışlarının incelenmesi [Examınıng the envıronmental behavıors of pre-servıceteachers]. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, X(1), 125-141.

United Nations Educational Scientific and Cultural Organization [UNESCO]. (1978). Intergovernmental Conference on Environmental Education Tbilisi. https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000032763?posInSet=3&queryId=30a3b390-7746-4c54-8b52-d10446db5feb

Uysal, C. (2018). Sınıf öğretmeni adaylarının ekolojik vatandaşlık düzeylerinin belirlenmesi [The identification of the ecologicalcitizenship levels of the classroom teacher candidates]. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Kastamonu Üniversitesi.

Uysal, C. & Karatekin, K. (2022). Sınıf öğretmeni adaylarının ekolojik vatandaşlık düzeylerinin belirlenmesi [The ıdentification of the ecological citizenship levels of the classroom teacher candidates]. türkiye Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 7(2), 371-392.

Valencia Sáiz, A. (2005). Globalisation, Cosmopolitanism and Ecological Citizenship. Environmental Politics, 14(2), 163-178. https://doi.org/10.1080/09644010500054848

Yapıcı, M. (2003). Sürdürülebilir kalkınma ve eğitim [Sustainable development and education]. AKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1), 223-230.

Yıldırım, C., Bacanak, A., & Özsoy, S. (2012). Öğretmen adaylarının çevre sorunlarına karşı duyarlılıkları [Pre-servıce teachers’ sensıbılıtıes towardsenvıronmental problems]. Kastamonu Eğitim Dergisi, 20(1), 121-134.

Yılmaz, S., & Aydoğdu, B. (2020). Fen bilimleri öğretmen adaylarının yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelik tutumlarının bazı değişkenlere göre incelenmesi [Analysis of pre-service science teachers' attitudes towards renewable energy resources accordıng to some variables]. International Journal of Active Learning (IJAL), 5(2), 127-141.

Yılmaz, M., Karakaya, F., Çimen, O., & Adıgüzel, M. (2019). Fen bilgisi öğretmen adaylarının ekolojik vatandaşlık düzeylerinin incelenmesi [Investigation of ecological citizenship levels pre-service science teachers’]. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 13(30), 98-113. https://doi.org/10.29329/mjer.2019.218.6

Yurttaş, A., Erdaş Kartal, E., Çağlar, A., & Yurttaş, A. (2021). Temel eğitimde görev yapan öğretmenlerin ekolojik vatandaşlık düzeylerinin incelenmesi [Investigation of ecological citizenship levels of teachers working in basic education]. International Social Sciences Studies Journal, 7(85), 2905-2916. http://dx.doi.org/10.26449/sssj.3233.

Yayınlanmış

2024-07-26

Nasıl Atıf Yapılır

Karaman, B., Gülersoy, A. E., & Damarseçkin, Şehriban. (2024). Examination of the ecological citizenship levels of teacher candidates according to various variables . Pedagogical Perspective, 3(2), 148–171. https://doi.org/10.29329/pedper.2024.61